Bartłomiej Szewczyk, Dyrektor Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu, złożył dziś na ręce Pani Hanny Wróblewskiej – Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Wniosek o wpis Sztolni Królowa Luiza i Kopalni Guido w Zabrzu na Listę Informacyjną Światowego Dziedzictwa UNESCO. W tak ważnym dla regionu wydarzeniu wzięli udział Pani Halina Bieda – Senator RP, Pan Wojciech Saługa – Marszałek Województwa Śląskiego i Pani Ewa Weber, pełniąca funkcję Prezydenta miasta Zabrze.
W skład zespołu zabytkowego, wskazanego do wpisu na Listę Światowego Dziedzictwa, wchodzą powiązane historycznie kompleksy, ilustrujące kluczowe etapy rozwoju górnictwa węgla kamiennego na Górnym Śląsku. Na kompleks Sztolni Królowa Luiza składa się jedna z najstarszych kopalń na terenie Śląska, której rozwój w ogromnym stopniu wpłynął na industrializację i aktualny kształt regionu (Kopalnia Królowa Luiza). Do Sztolni należy też najdłuższa podziemna budowla hydrotechniczna w europejskim górnictwie węglowym, drążona od końca XVIII w. (Główna Kluczowa Sztolnia Dziedziczna). Kopalnia Guido z kolei to reprezentatywny przykład założonej w XIX w. kopalni prywatnej, która w drugiej połowie XX w. otrzymała drugie życie jako szkoleniowa i doświadczalna.
Są to jedyne w skali kraju i wyjątkowe w Europie, tak kompletnie zachowane, wyposażone, rozległe i udostępniane zabytkowe zespoły wyrobisk węgla kamiennego, uzupełnione zachowanym, czynnym parkiem maszynowym. Dziś obiekty te służą zupełnie nowym funkcjom – jako atrakcje turystyczne, kulturalne i edukacyjne, odwiedzane corocznie przez setki tysięcy gości.
Złożenie wniosku w Ministerstwie to dopiero pierwszy etap skomplikowanego procesu, który może przynieść Zabrzu prestiżowe światowe wyróżnienie i ugruntować pozycję miasta jako ważnego punktu na europejskiej mapie turystyki postindustrialnej.
„Ogromnie się cieszę!” podkreśla Bartłomiej Szewczyk, Dyrektor Muzeum Górnictwa Węglowego i dodaje „Wniosek o wpis zabrzańskiego kompleksu na Listę UNESCO jest dla nas wielkim wyróżnieniem i doskonałą okazją, by przypomnieć, jak istotny był przemysł na Śląsku i jego rola w rozwoju całej Europy. To także symboliczne zwieńczenie kilkunastu lat ciężkiej pracy, dzięki której mamy dziś do dyspozycji nie tylko zabudowania powierzchniowe, ale przede wszystkim ponad dziesięć kilometrów podziemnych tras turystycznych, w oryginalnych wyrobiskach górniczych z szybami kopalnianymi i wciąż czynnymi maszynami.”
Marszałek Województwa Śląskiego, Wojciech Saługa, zwraca uwagę na odpowiedzialność, jaka wiąże się z potencjalnym wpisem na listę UNESCO: – „To nie tylko zaszczyt, ale także zobowiązanie do dalszej ochrony i promocji naszego dziedzictwa oraz angażowania mieszkańców w jego rozwój”.
Proces wpisu na listę światowego dziedzictwa jest długotrwały – po złożeniu wniosku dokument zostanie przesłany do Sekretariatu Komitetu Światowego Dziedzictwa, a po roku możliwa będzie jego wstępna ocena. Ostateczną decyzję podejmuje Komitet Światowego Dziedzictwa.
Z głębokim smutkiem przyjęliśmy informację, że w dniu 23 czerwca 2025 roku zmarła w wieku 81 lat śp. Krystyna Barszczewska, pierwsza dyrektorka Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu.
Krystyna Barszczewska całe życie zawodowe związała z muzealnictwem. Od początku zainteresowana ochroną dziedzictwa przemysłowego, była inicjatorką powstania Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu, jego organizatorem i wieloletnim dyrektorem. Dzięki jej staraniom powstały dwa skanseny górnicze w Zabrzu, funkcjonujące jako oddziały Muzeum: Skansen Podziemny „Guido" oraz Skansen Górniczy „Królowa Luiza". Wytrwałe wysiłki i zabiegi Krystyny Barszczewskiej w okresie transformacji ustrojowej i restrukturyzacji górnictwa przyczyniły się do uratowania kopalni „Guido" przed grożącą jej fizyczną likwidacją oraz uratowania wielu cennych zabytków techniki górniczej z likwidowanych kopalń.
Była autorką i uczestnikiem ważnych dla muzealnictwa górniczego badań terenowych, m.in. dotyczących Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej oraz kopalni "Guido" w Zabrzu. Jest autorką koncepcji wielu wystaw stałych i ekspozycji prezentowanych w Muzeum.
Swoją pasję ochrony dziedzictwa przeszłości realizowała również poprzez aktywność społeczną, jako: członkini Polskiego Towarzystwa Historycznego, Towarzystwa Miłośników Zabrza, Kolegium redakcyjnego „Kronik Miasta Zabrze", przewodnicząca Komisji Muzealnictwa i Tradycji Górniczych SITG/ członkini Rady Muzeum Żup Krakowskich oraz Górniczej Rady Kultury, współpracowniczka Zespołu ds. Resortowego Programu Zabezpieczenia Zabytków Techniki przy Ministrze Kultury i Sztuki. Matka chrzestna statku PŻM ,,Ziemia Górnośląska". Odznaczona Srebrnym Krzyżem Zasługi, laureatka nagrody Prezydenta Miasta Zabrze w dziedzinie kultury.
Uroczystość pogrzebowa rozpocznie się w sobotę, 28 czerwca o godzinie 8:30 różańcem w kaplicy przy kościele M.B. Szkaplerznej w Gierałtowicach, po czym o godzinie 9:00 zostanie odprawiona msza święta w kościele M.B. Szkaplerznej. Ostatnie pożegnanie nastąpi bezpośrednio po mszy świętej na cmentarzu parafialnym w Gierałtowicach.
Rodzinie i najbliższym składamy najszczersze kondolencje.
“SPAMIYNTEJ TO…” - kompleksowy, interdyscyplinarny projekt, którego głównym celem jest zabezpieczenie i dokumentowanie unikalnych zjawisk związanych z tradycjami ostatnich funkcjonujących górniczych orkiestr dętych z Górnego Śląska.
Zadanie to - działania terenowe, badawcze oraz rejestracja i archiwizacja zasobów kulturowych zespołów.
EFEKTY PROJEKTU:
· podstrona internetowa zawierająca materiały dokumentujące i popularyzujące najważniejsze zjawiska związane z kalendarzem obrzędowym górniczych orkiestr, funkcjonująca w ramach strony Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu,
· pierwsza w Polsce publikacja dot. górniczych orkiestr (zaplanowana na rok 2027).
IDEA PROJEKTU
Zadanie stanowi część planu ochrony wniosku o wpis tradycji kulturowych górniczych orkiestr dętych z Górnego Śląska na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego.
Jest to realna odpowiedź na głęboki kryzys jaki dotyka obecnie nie tylko kopalnie, ale i społeczności zgromadzone wokół zakładów. XXI wiek naznaczony jest piętnem likwidacji zakładów pracy oraz patronów utrzymujących orkiestry dęte, a co za tym idzie samych orkiestr. W efekcie zespoły, które od ponad 120 lat spajały lokalne społeczności przestają funkcjonować. Orkiestry nieradzące sobie na trudnym komercyjnym rynku dosłownie znikają na naszych oczach. Wartości, które reprezentowały i chroniły ulegają degradacji, tracąc właściwy sobie kontekst. Bez niezbędnego transferu wiedzy i pamięci, aktywności dokumentacyjnych czy archiwizacyjnych dziedzictwo kulturowe górniczych orkiestr dętych bezpowrotnie przepadnie.
Podtrzymanie żywotności zjawiska, dialog międzypokoleniowy, znalezienie nowych atrakcyjnych form, a także kontynuatorów kultywowanych tradycji, podtrzymanie funkcji społecznych zespołów.
BOHATEROWIE PROJEKTU
Zadanie dedykowane jest ostatnim 27 działającym górniczym orkiestrom dętym z obszaru Górnego Śląska. Stanowi też pewnego rodzaju symboliczny hołd dla wieloletnich tradycji zespołów wpisanych w lokalną tożsamość regionu od drugiej połowy XIX wieku.
Nieoceniony kapitał kulturowy zespołów wykorzystać chcemy w procesie wzmacniania poczucia lokalnej dumy wśród przedstawicieli mieszkańców miasta i regionu.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.
IDEA PROJEKTU
Historia Górnego Śląska i górnictwa widziana oczami kobiet
Pamiętniki kobiet z rodzin górniczych to wieloetapowy projekt badawczy, w ramach którego zbierane są pamiętnikarskie narracje, archiwalia domowe, opowieści mówione oraz tworzone portrety fotograficzne kobiet pochodzących z rodzin górniczych (również górniczek!) z terenu całego województwa śląskiego.
Stawiamy pytanie (nie)obecność kobiet w (po)przemysłowej pamięci kulturowej regionu.
Dokumentujemy język śląski jako żywy, rozwijający się twór, będący nośnikiem zróżnicowanej i fascynującej kultury.
Mierzymy się z wyzwaniem stworzenia obrazu ginącego świata Górnego Śląska, potransformacyjnego, który stoi u progu rewolucji postprzemysłowej, czy technologicznej i musi się na nowo zdefiniować.
EFEKTY PROJEKTU
Dzięki realizacji zadania chcemy wprowadzić do społecznej świadomości narracje o historii codziennej kobiet z rodzin górniczych mówiących językiem śląskim. Mimo że opowieść ta jest mieszkającym na Górnym Śląsku znana, zwykle jest traktowana jako niemająca wpływu na bieg historii. Drugim ważnym efektem projektu będzie rozbudowanie archiwum historii społecznej kobiet pochodzących z rodzin górniczych, które docelowo będzie nieodpłatnie dostępne online dla wszystkich zainteresowanych tematyką.
Więcej o dotychczasowych edycjach: Pamiętniki kobiet z rodzin górniczych
JUŻ W LIPCU PIERWSZE SPOTKANIA PAMIĘTNIKARSKIE I NABÓR NOWYCH OPOWIEŚCI!
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu dotacyjnego “Różnorodność Językowa” Instytutu Różnorodności Językowej Rzeczypospolitej.
Synergia Dziedzictwa. MOC DĘTYCH – Festiwal Orkiestr Górniczych to trzy dni dobrej muzyki i świetnej zabawy w atrakcyjnej odsłonie! ZAPRASZAMY do uczestnictwa w różnorodnych koncertach, warsztatach, seminarium, potańcówce czy też BITWIE ORKIESTR.
SZCZEGÓŁY NA AFISZU POWYŻEJ
Dzień I: Szyb Maciej przy ul. Srebrnej 6, 16:00 – 20:45
- spotkanie warsztatowe o dziedzictwie
- koncerty orkiestr trzech Górniczych Orkiestr Dętych
Dzień II: Strefa Carnall Sztolnia Królowa Luiza przy ul. Wolności 408, 16:00 – 22:00
- warsztaty gry na instrumentach dętych i perkusyjnych
- koncerty dwóch Górniczych Orkiestr Dętych
- koncerty streamowane i live z muzyką dętą z zagranicy
- Śląska Młodzieżowa Orkiestra Dęta
- potańcówka przy muzyce zespołu BRASS FEDERACJA
Dzień III: Budynek Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu przy ul. 3 maja 19 oraz plan przy Pomniku Braci Górniczej przy ul. 3 maja 16a
- seminarium naukowe o Górniczych Orkiestrach Dętych
- wystawa „Amatorski Ruch Muzyczny – radość tworzenia dla innych”
- przemarsz gwieździsty ulicami miasta
- animacja przy muzyce Orkiestry na Rowerze „Big Bike Orchestra”
- Projektowa Żeńska Górnicza Orkiestra Dęta – koncert z okien budynku Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu przy ul. 3 maja 19
- finałowa BITWA ORKIESTR
MOC DĘTYCH to przestrzeń cennych spotkań z muzyką i kulturą reprezentatywną dla regionu Śląska gdzie dźwięki kontynuują opowieść o dziedzictwie dla kolejnych pokoleń!
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu kulturalnego polskiej prezydencji w Radzie Unii Europejskiej 2025 w ramach programu dotacyjnego SYNERGIE.
Nasza strona internetowa używa plików cookies, które umożliwiają i ułatwiają Ci korzystanie z jej zasobów. Dzięki nim możemy indywidualnie dostosować stronę do Twoich potrzeb. Możesz zaakceptować nasze Ciasteczka lub wyłączyć je w przeglądarce.