Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu
oraz
Komisja Historii Śląska Polskiej Akademii Umiejętności
zapraszają do udziału w konferencji naukowej
Węgiel – archetyp Górnego Śląska
Zabrze, 19-20 X 2017
Miejsce: Siedziba Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu, ul. 3 Maja 19
Od ponad dwu,stu lat węgiel jest nierozerwalnie związany z dziejami Górnego Śląska. Szyby kopalń jeszcze do niedawna dominowały w krajobrazie a górnicy stanowili najliczniejszą grupę zawodową. Zapraszając do udziału w konferencji pragniemy wspólnie zastanowić się, czy wskutek tego węgiel stał się swoistą matrycą kształtującą zbiorowe doświadczenie. Być może z kopaliny przeistoczył się w cechę przekazywaną kolejnym pokoleniom, genotyp kulturowy dla Górnego Śląska, nieuświadomione uwarunkowanie wymagające odnawiania.
Ciekawi nas, czy węgiel można nazwać archetypem, który znajduje swoje miejsce w nieświadomości potomków hrabiego Friedricha von Redena i zachęca do ciągłej interpretacji i reinterpretacji. Czy węgiel-archetyp, upostaciowiony przez obrazy, mity, symbole w życiu społecznym, gospodarczym i kulturze drzemie u źródeł życia regionu? Być może, pomimo tego, że byłby archetypem „młodym", bo XIX-wiecznym, jest wieczną obecnością, praobrazem stanowiącym o jedności kultury wytworzonej na Górnym Śląsku?
Planowane wydarzenie będzie okazją do spotkania reprezentantów wielu nauk eksplorujących zagadnienia wiążące się z ujawnianiem się archetypu na przestrzeni XIX, XX i XXI wieku oraz poznaniem jego treści poprzez język symboli, obrazów, przestrzeni. Celem planowanej interdyscyplinarnej konferencji jest próba zbadania, czy literatura, kultura, historia, gospodarka, życie społeczne i sztuka, wytworzone w regionie, są interpretacją i reinterpretacją „węglowego archetypu".
Konferencja podzielona będzie na sekcje tematyczne, które koncentrować będą się na funkcjonowaniu archetypu w obrębie poszczególnych paradygmatów: historii i gospodarki, społeczeństwa i kultury oraz środowiska i urbanistyki.
Historia–gospodarka
W pierwszym bloku zagadnień chcielibyśmy określić wpływ archetypu węgla jako siły sprawczej na kształt i rozwój regionu, przeanalizować modele gospodarcze i ich przemiany od końca XVIII do połowy XX wieku.
Społeczeństwo–kultura
Kultura, jako najbardziej predestynowana do dokonania reinterpretacji oraz odnajdywania sensów i znaczeń pozwala społeczeństwu na wzbudzenie refleksji zarówno o historycznej jak i metafizycznej genezie archetypu. Mieszkańcy Górnego Śląska oraz wytwarzana przez nich i dla nich kultura ujawniają siłę archetypu nie tylko poprzez funkcjonujący mit, ale także indywidualizują archetyp przekształcając go w symbol. Referaty w tej części poświęcone mogą być zarówno funkcjonowaniu archetypu w społeczeństwie jak i cyrkulacji symboli w kulturze.
Środowisko–urbanistyka
Swoistym przejawem interpretacji i reinterpretacji archetypu jest urbanistyka oraz architektura. Zbadanie tego zagadnienia oraz refleksja nad wzajemnymi powiązaniami gospodarki, urbanistyki i budownictwa, nad pytaniami, czy przemysł stał się siłą sprawczą czy destrukcyjną, jakie jest jego dziedzictwo architektoniczne i urbanistyczne, jak je chronić i zachowywać, to również zadania konferencji.
Rada naukowa konferencji:
prof. dr hab. Ewa Chojecka
prof. dr hab. Dariusz Jarosz
prof. dr hab. Janusz Kaliński
prof. dr hab. Wojciech Świątkiewicz
prof. UŚ dr hab. Zygmunt Woźniczka
Rada organizacyjna konferencji:
Jan Jurkiewicz
Barbara Klajmon
dr Karol Makles
dr Beata Piecha-van Schagen
