Projekt dwuletni
- Wartość projektu w 2020 r.: 36 000,00 zł; w 2021 r.: 43 200,00 zł
- Wysokość dofinansowania MKiDN: 40 000,00 zł (całość); 2020 r.: 20 000,00 zł; 2021 r.: 20 000,00 zł;
- Okres realizacji: 2020-2021
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Barbórka jest zwyczajem dorocznym, obyczajem świątecznym grupy zawodowej górników węgla kamiennego oraz wszystkich osób związanych w sposób bezpośredni oraz pośredni z przemysłem wydobywczym na Górnym Śląsku. Jest praktykowana od początku XIX wieku do chwili obecnej.
Zadanie „Barbórka górników węgla kamiennego na Śląsku – dokumentacja dziedzictwa” polega na realizacji projektu dotyczącego badań, dokumentowania i upowszechniania wiedzy o obchodach Barbórki wpisanej w 2018 roku na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego. Koordynatorem działań związanych z wpisem było Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu.
W ramach projektu prowadzone są badania w formie wywiadów audio i wideo z organizatorami różnych form obchodów Barbórki, a następnie udokumentowanie tychże obchodów w formie nagrań. Ponadto przewiduje się wykonanie audiodeskrypcji oraz napisów w celu zapewnienia dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami. Do dokumentacji filmowej wybrane zostaną reprezentatywne wydarzenia odzwierciedlające główne komponenty tego święta: koncerty i przemarsze orkiestr, składanie kwiatów przed ołtarzami św. Barbary, przemarsze do kościoła i uroczyste msze święte i nabożeństwa, ceremonie honorowania jubileuszy zawodowych i akademie zawodowe, karczmy i biesiady, uroczystości rodzinne. Zebrane i opracowane wywiady oraz cały materiał filmowy zostaną zarchiwizowane i włączone do Archiwum Naukowego Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu.
Obecnie Muzeum Górnictwa Węglowego prowadzi rozmowy z partnerami z zagranicy celem stworzenia wspólnego międzynarodowego wniosku o wpis obchodów Barbórki, jako elementu Tradycji Górniczych i Hutniczych na świecie, na Listę reprezentatywną niematerialnego dziedzictwa ludzkości UNESCO. Dokumentacja zgromadzona dzięki projektowi będzie także wykorzystywana przy realizacji filmu, który jest niezbędnym elementem wyżej wymienionego wpisu.
Coroczne obchody Barbórki są nieodłącznym elementem tożsamości górniczej pielęgnowanym dzięki przekazowi pokoleniowemu i środowiskowemu. Niestety trwanie przekazu międzypokoleniowego jest zagrożone, dlatego też bardzo ważne jest skonstruowanie systemu umożliwiającego trwanie tradycji barbórkowych poprzez transmisję międzykulturową. W związku z zagrożeniami, jakimi są wspomniany wyżej zanik transmisji międzypokoleniowej, w szczególności ze względu na obecny stan pandemii na świecie, przekaz międzypokoleniowy jest utrudniony. Ponadto postępująca deindustrializacja, zamykanie kolejnych kopalń oraz odchodzenie pokolenia górników pamiętających najstarsze obchody święta powodują, iż jak najobszerniejsza dokumentacja Barbórki jest niezbędna. By zapobiec powyższym procesom, które przyczyniają się do zaniku tradycji barbórkowych, realizacja projektu pozwoli na utrwalanie, dokumentowanie, badanie relacji osób zaangażowanych w organizację obchodów barbórkowych, popularyzację niematerialnego dziedzictwa kulturowego oraz kształtowanie tożsamości kulturowej regionu poprzez realizację i udostępnianie filmów za pośrednictwem mediów i Internetu, m.in. na fanpage'u na facebooku Górnośląska Barbórka.
