W obyczajowości górniczej ważne miejsce zajmuje impreza zwana Karczmą Piwną. Jest to doroczne uroczyste spotkanie górników, odbywające się według ścisłych reguł, wyłącznie w męskim gronie, zwykle na Barbórkę. Poszczególne kopalnie wydają na tę okazję okolicznościowe kufle, z których podczas spotkania pije się piwo beczkowe. Kufle te stanowią przedmiot hobbystycznego gromadzenia, również w Muzeum Górnictwa Węglowego.

Uczestnicy Karczmy Piwnej podzieleni są na Ławę Prawą i Ławę Lewą oraz bezstronne Wysokie Prezydium w Sprawach Piwnych Nieomylne. Ławy rywalizują z sobą w kilku konkurencjach, szczególnie w śpiewie i opowiadaniu dowcipów. Niesubordynowanych zakuwa się w dyby. Opróżniona beczka po piwie służy do „skoku przez skórę”. Absolwenci szkół górniczych stają się
w tym dniu pełnoprawnymi górnikami. Świeżo upieczony górnik, wprowadzony do towarzystwa przez Starego Strzechę, może już na równi z innymi napić się piwa.

Po zakończeniu imprezy wielu górników zabiera kufle do domu na pamiątkę. Muzealna kolekcja kufli Karczmy Piwnej liczy blisko 200 eksponatów. Na wystawie stałej w Sali Uczonych wystawione są kufle niemieckie z końca XIX w., bogato zdobione reliefami, ręcznie malowane. Pozostała część kolekcji przechowywana jest w magazynach, opuszczając je tylko na czas wystaw zamiejscowych w innych muzeach i ośrodkach kultury.

Zdecydowaną większość omawianej kolekcji stanowią eksponaty współczesne, z okresu PRL i nowsze. Przeważają kufle fajansowe i kamionkowe. Nierzadkie są kufle z grubego przeźroczystego szkła. Pola graficzno-informacyjne zawierają zwykle napis „Karczma Piwna”, numerację kolejną imprezy, datę, nazwę kopalni lub organizacji oraz ozdobny rysunek. Zdarzają się kształty niestandardowe, jak np. kufel w kształcie buta- kozaczka, ciżemki, lampy bezpieczeństwa, a nawet czołgu.

Opr. Jacek Okoń