The Coal Mining Museum in Zabrze
The Department of Ethnology and Cultural Anthropology of Faculty of Ethnology and Educational Science in Katowice
The Department of History of Faculty of Social Sciences in Katowice
invite to 2^th scientific conference

Coal: Spirituality

November 26^th – 27^th 2018
Łaźnia Łańcuszkowa, Wolności 410, Zabrze

Coal is an imperative of transformation, generating new space. It has played an essential role in the creation of a new human – one that acts, builds and creates. A Homo Faber of the industrial era.  Sites created by coal mining and coal industry have thereby created certain values, which are a binding element for those who honour and respect them. Coal proxemics lets these values function in both physical and symbolic areas. A black rock has become the archetype which determines the lives of millions of people who maintain a relationship with the supernatural world. This relation, i.e. spirituality, is one of the most fundamental human needs; it is an essential attribute of people's existence. It helps to build relations between individuals and with the world perceived by senses and the one beyond such perception – the sacred. Spirituality is one of the factors that create a symbolical sensation of unity. Both influences of coal and influences of spirituality may interact with each other, being supported by social remembrance.

The beginnings of heavy industry, most notably mining, were connected with an archetypal fear of labouring in violation of nature – dealing with fire, liquid metal and the necessity of descending underground. At the same time, unexplained natural phenomena such as the movement of rock fragments fired the miners' imagination. The miners coped by turning to the sacred and supernatural forces. Every day was accompanied by a belief in God, saints of the Catholic Church, as well as being convinced of the existence of demons and demon-like creatures  (demons, kobolds and dwarves). For over two hundred years of the 'industrial era' both spheres of spirituality coexisted, giving working-class culture a special nature.

The main aim of this conference is to attempt to give an answer to the question whether there was a relationship between various aspects of spiritual culture and industrial reality and what impact they had on each other. We would like to reflect on coal (understood as an archetype), which raised generations of labourers, if it helped to create a spirituality that is specific only for this group and if using the term 'working-class spirituality' is justified. Furthermore, did this spirituality create its practical dimension in forms of religiousness, spiritual culture and symbolical culture.

We wish this conference, just like last year's, to be interdisciplinary. Therefore it is mostly dedicated to specialists whose scientific explorations concern the above mentioned issued present at the turn of nineteenth and twentieth centuries as well as occurring contemporarily. People like historians, art historians, culture ethnologists and anthropologists, sociologists, cultural experts, literature and language researchers, folklorists, theologians and religious scholars.

Suggested topical scopes:

Spirituality – religiousness

• Religious practices at or near workplaces, and the relation between shrines and places of labour;
• Working-class spirituality and/versus theology;
• Strategies of dealing with changes in mode of life undertaken by workers (transition from agrarian traditions to working-class culture);
• Urban religion – the influence of industrialisation on the lives of parish communities as well as the influence of existing models of devotion on the world of labour;
• The attitude of labour communities towards secularisation in totalitarian systems;
• Working-class devotion in democracies;
• Religious practices in industrial scenery;
• Methods and tools of studying spirituality and devotion in relation to the culture of industrial spaces.

Beliefs and magic

• Magical performances, beliefs and superstitions connected with working in mining;
• Traditions, practices and mining customs in annual and domestic rites;
• Magical sites around mines – their origin, history and social-cultural meaning;
• Mining demonology;
• Mining folklore: tales, legends and songs connected with the supernatural world of a mine.

Materialised spirituality

• Churches, cemeteries, devotional sites and their role of creating culture in industrial and post-industrial space;
• Industry and religious art – relations and reciprocal interactions;
• Working-class spirituality in literature (also oral), liturgical texts;
• Industrialists' funds and labour funds connected with a practised religion;
• Commemorating sites, in relation with transcendence.

Additional information
Conference fee: PLN 100
The duration of each presentation should not be longer than 20 minutes.
Please send your applications via the provided form (doc, pdf) not later than September 14^rd, 2018 to: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
You will be notified about the acceptance of your presentation before September 24^th, 2018.
Agenda of the conference will be announced before October 19^th, 2018.

In case of any further questions, please refer to dr Beata Piecha-van Schagen Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript..

The museum offers accommodation at Hostel Guido. More information about the Hostel can be found HERE.

Serdecznie zapraszamy do udziału w warsztatach Kobiece zderzenia literackie.

Poznaj dwie niesamowite kobiety, które postanowiły podarować światu coś od siebie.

Każda z nich inna, każda ze swoim pomysłem na siebie a jednak podobne.

Julia Rozumek i Joanna Plucha- Zygadł- autorki książek opowiedzą o swojej twórczości, podzielą się swoimi przemyśleniami na temat pisania i odpowiedzą na Wasze pytania :)

Informacje dodatkowe:
Gdzie: Hala sprężarek, budynek Edisona
Godz. 12.30 - 14.30 

Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu
Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach
Instytut Historii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach
serdecznie zapraszają na II konferencję naukową 

Węgiel: duchowość

26-27 listopada 2018 r.
Łaźnia Łańcuszkowa, ul. Wolności 410, Zabrze

Węgiel to imperatyw przemieniania, kreowania nowej przestrzeni. Przyczynił się do powstania nowego człowieka – działającego, budującego, tworzącego. Tym samym miejsca „węglowe” wytworzyły własne wartości pełniące rolę spoiwa dla tych, którzy te wartości uznają i przyjmują. Węglowa proksemia pozwala im funkcjonować w przestrzeni fizycznej i symbolicznej.

Kopalina stała się archetypem determinującym życie milionów ludzi będących w relacji ze światem nadprzyrodzonym. Zależność ta – duchowość – jest jedną z największych potrzeb człowieka, jest niezbędnym atrybutem jego egzystencji. Pomaga budować relacje jednostek i zbiorowości ze światem poznawanym zmysłowo, jak i z tym, który takiemu poznaniu się wymyka – ze sferą sacrum. Duchowość jest jednym z czynników kreujących symboliczne odczuwanie jedności. Przestrzeń „węglowa” oraz duchowość mogą oddziaływać na siebie, wspierane społeczną pamięcią.

Początki przemysłu ciężkiego, a szczególnie górnictwa, łączyły się z archetypicznym lękiem przed pracą wbrew naturze: kiełznaniem ognia i płynnego metalu oraz schodzeniem w głąb ziemi. Jednocześnie niewyjaśnione zjawiska naturalne, takie jak ruchy górotworu, pobudzały wyobraźnię pracujących pod ziemią górników. W takich sytuacjach radzili sobie odwołując się do sacrum i sił nadprzyrodzonych. Wiara w Boga i świętych Kościoła katolickiego oraz przekonanie o istnieniu demonów i istot półdemonicznych (skarbników, koboldów, skrzatów) towarzyszyła im każdego dnia. Przez ponad 200 lat „ery przemysłu” obie warstwy duchowości współistniały ze sobą, nadając specyficzny charakter  kulturze robotniczej.

Główną ideą konferencji jest próba udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy między różnorodnymi aspektami kultury duchowej, a rzeczywistością przemysłową zachodziły zależności oraz w jakim stopniu wpływały na siebie. Pragniemy zastanowić się, czy węgiel (rozumiany jako archetyp), na którym wyrosły pokolenia robotników, pomógł wykreować duchowość specyficzną tylko dla tej grupy i czy uprawnione jest używanie terminu „duchowości robotniczej”. Dalej, czy duchowość ta wytworzyła swój praktyczny wymiar w postaci religijności i kultury duchowej, kultury symbolicznej.

Pragniemy, aby konferencja, podobnie jak ubiegłoroczna, miała charakter interdyscyplinarny. Dlatego zaproszenie kierujemy do: historyków, historyków sztuki, etnologów i antropologów kulturowych, socjologów, kulturoznawców, badaczy literatury i języka, folklorystów, teologów i religioznawców, których eksploracje naukowe dotyczą zasygnalizowanych zagadnień występujących na przełomie XIX i XX wieku, jak również obserwowanych współcześnie.

Proponowane obszary tematyczne:

Duchowość - religijność

• Praktyki religijne w zakładach pracy (lub wokół nich) i zależność między miejscem kultu a miejscem pracy;
• Duchowość robotnicza a teologia;
• Strategie radzenia sobie ze zmianą trybu życia podejmowane przez robotników (przejście od tradycji agrarnych do kultury robotniczej);
• Religijność społeczności miejskich zindustrializowanych (urban religion) – wpływ uprzemysłowienia na życie wspólnot parafialnych oraz wpływ istniejących modeli pobożności na świat pracy;
• Społeczności robotnicze wobec laicyzacji w systemach totalitarnych;
• Religijność robotnicza w świecie demokratycznym i wobec różnic światopoglądowych;
• Praktyki religijne w krajobrazie przemysłowym;
• Metody i narzędzia badania duchowości (i religijności) w kontekście kultury przestrzeni przemysłowych.

Wierzenia i magia

• Zabiegi magiczne oraz wierzenia i przesądy związane z pracą w górnictwie;
• Tradycje, praktyki i zwyczaje górnicze w obrzędowości dorocznej i rodzinnej;
• Miejsca magiczne wokół kopalni, ich geneza, historie i znaczenie społeczno-kulturowe;
• Demonologia górnicza;
• Folklor górniczy: opowieści z życia, podania, pieśni związane ze światem nadprzyrodzonym kopalni.

Duchowość zmaterializowana

• Kościoły, cmentarze, obiekty dewocyjne i ich rola kulturotwórcza w przestrzeni przemysłowej i poprzemysłowej;
• Przemysł a sztuka religijna – zależności i wzajemności;
• Duchowość robotnicza a słowo (literatura werbalna i oralna, teksty liturgiczne);
• Fundacje przemysłowców i fundacje robotnicze związane z praktykowaną religią;
• Miejsca upamiętniania jako relacja z transcendentem.

Informacje dodatkowe:

Opłata konferencyjna wynosi 100 zł.
Wystąpienie nie powinno przekroczyć 20 min.
Zgłoszenia prosimy nadsyłać na załączonym formularzu (doc, pdf) do 14 września 2018 roku na adres Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript..
Informacje o przyjęciu referatu zostaną przesłane do 24 września 2018 r..
Program konferencji zostanie ogłoszony do 19 października 2018 r.

Wszelkie pytania prosimy kierować do dr B. Piechy-van Schagen, tel. +48 728 406 104, e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. 

Muzeum posiada bazę noclegową – Hostel Guido. Więcej informacji o Hostelu znajdziesz TUTAJ.

Zdjęcie: Retabulum Maxa Wislicenusa w kopalni Delbruck, archiwum MGW.

Serdecznie zapraszamy na "Robótki na Paluszkach"

Industria jest Kobietą, a najwspanialszą maszyną są nasze dłonie. Z ich pomocą możemy wykonać proste dzianiny, które będą wyglądać zupełnie jak te, stworzone na drutach. Pomoże nam w tym Barbara Palewicz-Ryży, autorka książki "Robótki na paluszkach", która od lat udowadnia, że naprawdę każdy może sztrykować na swoich rękach.

Szczególnie gorąco zapraszamy osoby, którym od zawsze wmawiano, że nie mają talentów manualnych. Czekamy nie tylko na kobiety i dziewczynki! Na dużych i małych męskich dłoniach mogą powstać piękne, ale też praktyczne wyroby.

Informacje dodatkowe:
Gdzie: Hala sprężarek, budynek Edisona
Godz. 10.00 - 10.45 warsztat I
           11.15 - 12.00 warsztat II
Liczba miejsc ograniczona - obowiązkowa rezerwacja: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript..