Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu zaprasza na premierę nowego wydawnictwa „Czas wolny górników kopalń węgla kamiennego na Górnym Śląsku. Po pracy coś trzeba było robić”. Spotkanie odbędzie się w poniedziałek, 28 października 2019 r. o godz. 17.00 w Łaźni Łańcuszkowej Sztolni Królowa Luiza, ul. Wolności 408 Zabrze.
Rozumienie czasu wolnego jako określonego czasu w ciągu dnia zaczęło determinować tradycyjną kulturę robotniczą na Górnym Śląsku już w latach 80-tych XIX wieku. Właściciele kopalń wspierali zakładanie ogródków działkowych lub wznosili domy wielorodzinne z ogródkami (całe osiedla) umożliwiające uprawę roślin oraz hodowlę zwierząt. Z biegiem lat aktywność ta przestała być ekonomiczną koniecznością, a stała się zajęciem realizowanym w czasie wolnym wyłącznie dla przyjemności bytowania z naturą w przestrzeni miejskiej. Kopalnie wspierały działalność różnorodnych stowarzyszeń, np. gimnastycznych, śpiewaczych, umożliwiając im m.in. spotkania w pomieszczeniach zakładów. W początku XX wieku zaczęto także organizować pierwsze orkiestry kopalniane. Jednocześnie wiadomo, że górnicy sami chętnie muzykowali czy hodowali drobne zwierzęta (kanarki, króliki). Organizowane rozgrywki sportowe w oparciu o sieć górniczych klubów piłkarskich, działające przy zakładowych domach kultury kółka zainteresowań ukształtowały pokolenia górników, utwierdzając przekonanie o wartości czasu wolnego jako elementu kultury tradycyjnej.
Przemiany społeczne, jakie dotykają górnictwo w Polsce od końca lat 90-tych XX w. oraz proces globalizacji kultury wpływają na zmianę fenomenów górniczej kultury. Ze względu na ekonomiczne problemy górnictwa, są one coraz bardziej zagrożone zanikiem, gdyż górnicy tracą oparcie finansowe i instytucjonalne. Młodzi górnicy wybierają takie same formy spędzania czasu wolnego, jak ich rówieśnicy niezatrudnieni w kopalniach.
Książka jest efektem projektu „Fenomeny kultury górników węgla kamiennego na Górnym Śląsku realizowane w czasie wolnym – trwanie i zmiana” dedykowanego kulturze spędzania czasu wolnego wśród górników. W ramach projektu odbyły się spotkania z górnikami-twórcami oraz warsztaty artystyczne dla dzieci, przeprowadzono rozmowy z 80 pracownikami kopalń oraz nagrano 18 filmów dokumentacyjnych aktywności wolnoczasowe. Trwałym efektem wszystkich działań jest książka „Czas wolny górników kopalń węgla kamiennego na Górnym Śląsku. Po pracy coś trzeba było robić”, do której dołączona jest pamięć USB z filmami.
Projekt powstał dzięki wsparciu finansowemu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Kultura ludowa i tradycyjna".
